Keşfedilen ölümcül mantarın Türkiye’deki ilk kaydı Aydın’da yapıldı
Özellikle Kuşadası ilçesi başta olmak üzere birçok zehirli ve zehirsiz mantar türüne ev sahipliği yapan Aydın’da yeni bir ölümcül zehirli mantar türü keşfedildi. Türkiye’de de ilk kez tespit edilen Galerina Venenata isimli ölümcül zehirli mantar türü kayıt altına alınacak. Ayrıca ilk kez tespit edilen mantarla ilgili çalışmalarını sürdüren Ekosistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği (EKODOSD) Bilim Danışmanı Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Çelik, Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İbrahim Türkekul, ve Öğretim Görevlisi Dr. Oğuzhan Kaygusuz’un makalesi yayımlandı.
EKODOSD Bilim Danışmanı ve Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Çelik, Kuşadası bölgesinin mantar çeşitliliği açısından zengin olduğuna dikkat çekerek “Ülkemizde bahar ayları geldiği zaman çevremizde farklı mantarların yetiştiğini görmekteyiz. Aydın’ın Kuşadası ilçesinde de Ege ve Akdeniz ikliminin etkileri görülür ve bu bölge mantar çeşitliliği açısından oldukça zengindir. Bahar ayları ile birlikte bölgemizde kuzu göbeği, çayır mantarı, çakşır mantarı, kayın mantarı ve truffle gibi bazı lezzetli mantar türleri yetişmektedir. Bu yenilen mantarlar ile aynı zamanda öldürücü zehirli bir mantar da yetişmektedir, ‘Galerina venenata’ mantarını, Mart ayındaki arazi çalışmalarımız sırasında Kuşadası ilçesinin farklı alanlarından topladık ve örnekleri laboratuvarımızda inceledik. Daha sonra bu örneklerin DNA dizilimini elde ettik. Bu şekilde detaylı çalışmamızın amacı, bu mantarın ‘adını ve soyadını’ doğru olarak belirlemektir. Çünkü mantar doğru teşhis edilemeyince, tedavide doğru yapılamamaktadır. Ülkemizde bu mantar türü ilk kez tarafımızca rapor edilmiştir. Dünyadaki en zehirli mantarlar amanita cinsi içerisinde yer alır. Kuşadası’nda belirlenen bu mantar, amanita cinsinde bulunan öldürücü peptitler yani amatoksinlerden içermektedir. Bu öldürücü amotoksinler maddeye sıkı bir şekilde bağlanırlar. Yani onların etkisini ısıtarak yok edemezsiniz. Bu nedenle içerisinde amotoksin ihtiva eden zehirli bir mantarı pişirmek, onların öldürücü etkisini azaltmaz. Galerina venenata zehirli bir mantar türüdür. Bu mantarın 30-40 gram kadarı yetişkin bir insanı öldürebilir. Tüketilmesiyle beraber 6 ila 24 saat içinde gastroenterit semptomları ortaya çıkacaktır. İlk olarak mide ağrısı, kusma veya ishal, ardından karaciğer ve böbrek hasarına sebep olmaktadır. Erken tanı konmaz ve hızlı tedavi uygulanmaz ise karaciğer hasarı yoğunlaşır, ağır vakalarda başarısızlığa, karaciğer nakline ve hatta ağrılı ölümlere yol açabilmektedir. Ülkemizde yenen mantar türlerinin sayısı oldukça fazladır. Zehirlenmeye sebep olan mantarların sayısı ise çok azdır. Bu gibi çalışmalar ile zehirli mantarlar ile ilgili farkındalık oluşturmaya devam edeceğiz. Yaptığımız çalışmalar süresince destek olan Kuşadası Belediye Başkanı Ömer Günel’e de teşekkür ederiz” dedi.
“Bütüncül olarak korunmalıdır”
Kuşadası bölgesindeki doğal alanların bütüncül olarak korunması gerektiğini ifade eden EKODOSD Başkanı Bahattin Sürücü; “Kuşadası’nda, ölümcül zehirli mantar Galerina Venenata’nın Türkiye’den ilk kaydı tespit edildi. Değerli bilim insanlarının yapmış olduğu başarılı çalışmalar için kutluyoruz. Kuşadası’nda daha önceki yıllarda da endemik mantar türleri tespit edilmişti. Türkiye’de kuzeyde Kaz Dağları, güneyde Kuşadası bölgesinde içinde Dilek Yarımadası Milli Parkı’nın da olduğu Samson Dağları, biyolojik çeşitlilik açısından zengin türlere ev sahipliği yapan çok özel doğa alanlarıdır. Milli Parkla birlikte aynı coğrafik ve ekolojik özelliklere sahip Samson Dağları’nın bütüncül olarak korunması ve geleceğe sağlıklı bir şekilde taşınması gerekir. Bu ormanlık alanın da Milli Park sınırlarına dahil edilmesi hem korunmasını sağlayacak hem de bilim insanlarının çalışmaları sonucunda daha nice yeni türler keşfedilerek insanlığa kazandırılacaktır” dedi.